Doula: een beroep wat steeds vaker voorbijkomt. Maar wat is een doula eigenlijk? Wat doet ze? En ook belangrijk: wat doet ze niet?
Een doula is iemand die je begeleidt tijdens zwangerschap, bevalling en soms ook nog tijdens de kraamtijd. Een doula is iemand die jou vertrouwen geeft in je bevalling. In je lichaam, in en in de mogelijkheid dat je een positieve bevalervaring kunt hebben. Een doula geeft je kennis over de bevalling, je lichaam, de tijd na de geboorte. Zij bereidt jou voor op de bevalling, zoals jij dat nodig hebt.
Een stapje terug in de geschiedenis
(Heel) vroeger waren zwangerschap en bevalling onderdeel van het dagelijkse leven. Als een vrouw ging bevallen, kwamen (ervaren) vrouwen uit dorp of stam bij haar en steunden haar. Ze bleven bij haar tot ze bevallen was. Er was nog weinig medische kennis, als er complicaties waren gebeurde het helaas niet zelden dat baby en/of moeder overleden. Dit was ook onderdeel van het dagelijks leven.
In de afgelopen eeuwen is er steeds meer medische kennis gekomen. Niet alleen voor zwangerschap en geboorte, maar in het hele medische spectrum, kwam de nadruk steeds meer op de wetenschap te liggen. Zo’n 60 jaar geleden was de gedachte: vertrouw maar op de dokter, hij weet wat het beste voor je is. Vaak zien we deze houding ook nog terug bij onze grootouders.
Tot zo’n 30 jaar geleden was hoe je iets ervaarde, geen groot vraagstuk. Gelukkig is dit al erg veranderd en verandert nog steeds. Eigen ontwikkeling, wie ben jij komt in het hele leven steeds meer naar voren. En dit is ook te zien in de geboortezorg.
Waarom bestaat de doula?
In de huidige geboortezorg heb je te maken met de verloskundige of gynaecoloog. Zeer kundige professionals, die een lange studie achter de rug hebben en veel ervaring. Deze ervaring is echter voornamelijk gericht op het fysieke deel van de zwangerschap en bevalling. Hoe groeit je kindje, hoe gaat het met jou fysiek en hoe verloopt de bevalling fysiek. Er is weinig aandacht voor het mentale deel van een zwangerschap en bevalling: hoe een vrouw dit ervaart.
Ik ben van mening dat we in onze handen mogen knijpen dat er zoveel medische kennis en kunde is op gebied van zwangerschap en bevallen: nog nooit was de baby en moedersterfte zo laag! Het mentale stuk moet echter ook niet vergeten worden. 20% van alle vrouwen kijkt negatief terug op haar bevalling. Vaak heeft dit te maken met het gevoel niet gezien en gehoord te worden, dat er niet voor haar gezorgd wordt. Daarnaast kan het te maken hebben met verwachtingen die niet uitkomen.
En hier komt de begeleiding van de doula om de hoek kijken. Waar verloskundigen en gynaecologen vaak onvoldoende tijd hebben om uitgebreid met je te gaan zitten, heeft een doula dit wel. De begeleiding van een doula begint al tijdens de zwangerschap. Door uitgebreid de tijd en aandacht te hebben voor jou, kunnen jij en je doula elkaar goed leren kennen. Wat zijn je wensen, waar liggen je angsten, wat heb jij nodig om vol vertrouwen je bevalling in te gaan? Tijdens de bevalling blijft de doula bij je, net als de vrouwen dit vroeger ook deden. Verschil met vroeger is dat naast deze continue aanwezige begeleiding, er ook medische begeleiding is van verloskundige of gynaecoloog.
Wat doet een doula niet?
Het medische begeleiden doet een doula niet. Zij heeft niet de kennis en ervaring op medisch gebied. Vaak weet een doula veel over hoe een verloskundige of gynaecoloog werken, wat de meest voorkomende complicaties en interventies zijn, maar dit maakt haar niet medisch kundig. Als er complicaties zijn, zijn de verloskundige en gynaecoloog nodig: zij kunnen helpen je kindje gezond ter wereld te brengen. In deze situaties is het naast deze medische zorg heel fijn dat er ook aandacht is voor het mentale stuk, hier richt de doula zich op. Hoe ervaar jij wat er gebeurt en heb je iets nodig?
Een doula neemt geen medische beslissingen, maar ze neemt ook geen beslissingen voor jou. Ze is niet jouw woordvoerder tijdens de bevalling. Ze onderzoekt met jou wat jij (en je partner) zou willen. Heb je begrepen wat de medisch zorgverlener zegt? Hoe vind je dit? Heb je iets meer nodig? Wat je ook beslist, dit steunt een doula. Een doula vindt niet ergens wat van (van een inleiding, pijnstillingsverzoek, hoe je ook bevalt). Het is jouw bevalling, de geboorte van jullie kind. Jullie keuzes, die steunt ze.
Ideale bevalling?
Ik zie dat er vrouwen zijn die graag streven naar hun ideale bevalling en hun voorbereiding en geboorteplan volledig op richten. In de (social) media zie ik steeds vaker dat de aandacht wordt gefocust op luisteren naar je lichaam. Hier wordt (in mijn ogen) het beeld gecreëerd dat als je maar goed genoeg luistert naar je lichaam, je geen hulp nodig hebt. Dat je lichaam dan precies weet wat het moet doet. De ideale bevalling bestaat echter niet. Want wat is ideaal? En als het niet precies zo loopt als je bedacht hebt, is het dan niet ideaal meer?
Twee zaken door elkaar
Er lopen bij het streven naar je ideale bevalling en luisteren naar je lichaam twee zaken door elkaar. Aan de ene kant heb je als vrouw het volledige recht om na te denken wat jij nodig hebt, wat jij zou willen. Luisteren naar je lichaam is iets wat in de afgelopen generaties verleerd lijkt te zijn en beetje bij beetje terug komt. Dit zie je ook bij bijvoorbeeld een burnout: over je grenzen heen gaan en vaak deze niet eens voelen. Het is ontzettend goed en waardevol dat we steeds beter naar onze lichamen gaan luisteren. Want ons lichaam geeft heel veel signalen af over wat we nodig hebben. Vaak lijken we pas te luisteren als de enorme zwaailichten en alarmbellen afgaan in ons lichaam. Maar juist te leren luisteren naar de kleine signalen: dat is zo belangrijk.
Weten wie jij bent, wat jij aan zorg nodig hebt en goed kunnen luisteren naar je lichaam is echter geen garantie dat een bevalling vlekkeloos verloopt. Kijk maar naar vroeger, toen er veel aandacht was voor de barende vrouw, maar er toch veel baby- en moedersterfte was, omdat er geen kennis was over complicaties. Bevallen is een lichamelijk proces. In contact zijn met jezelf helpt ongelooflijk om de bevalling soepeler te laten verlopen, maar toch kan het zijn dat er complicaties of interventies nodig zijn.
Erg? Falen?
De vraag die hieruit voortvloeit is: zijn complicaties en interventies erg? Als je het beeld hebt dat als je maar goed genoeg luistert naar jezelf en je zo goed mogelijk voorbereid, alles soepel loopt, kan het een enorme teleurstelling en zelfs gevoel van falen zijn als er toch meer nodig is. Is dat falen? Is de vraag om pijnstilling falen? Omdat al die generaties voor ons het zonder pijnstilling moesten doen? Is het gebruik van een vacuümpomp falen?
Hierop is het grote antwoord: NEE!!!! Een bevalling is niet te voorspellen, niet te controleren. Dat betekent niet dat je lijdzaam moet toekijken hoe het gaat of dat je je niet hoeft voor te bereiden. Maar in plaats van voor te bereiden op de ideale bevalling, is het belangrijk om je voor te bereiden op een realistische bevalling.
Realistisch in plaats van ideaal
Voorbereiden op een realistische bevalling houdt verschillende dingen in. Het houdt in dat je aandacht geeft aan wie je bent, wat jij nodig hebt, waar eventuele angsten liggen. Kortom: jezelf (beter) te leren kennen. Daarnaast is het belangrijk dat je kennis hebt over je eigen lichaam: wat geeft je lichaam aan? Daarbij is kennis hoe een lichaam werkt, wat normaal is en wat niet ook heel belangrijk. Maar als iets ‘normaal’ is, zoals misselijkheid tijdens de zwangerschap, betekent het niet dat je dit ‘er maar bij moet doen’. Omdat het vaak voorkomt, betekent het niet dat je normale leven gewoon door moet gaan. Weet dus ook wat je kan doen als iets meer aandacht vraagt. Wat bij jou past.
Kennis van het geboorteproces en hoe de medische zorgverleners werken, is ook enorm belangrijk. Want als je de juiste en volledige kennis hebt, kun je onderzoeken wat jij zou willen, wat je opties zijn. Het hebben van de juiste en volledige kennis betekent niet dat het antwoord op voorstellen van de medische zorgverleners altijd ‘nee’ is. Je kan met hen een goede afweging maken. En dat kan dus ook een ‘ja’ zijn.
Kennis van natuurlijke en synthetische pijnstilling is ook belangrijk. Welke opties heb je? Wat kun je proberen en wat houdt dat in? Je hoeft vooraf niet te kiezen voor het één of ander. Weet dat je zo veel mogelijkheden hebt.
En als laatste: bereid je voor op verschillende scenario’s. Waar zou je het liefst bevallen? Waarom daar, wat biedt dat jou? En als je toch ergens anders moet bevallen, hoe kun je je daar dan ook fijn voelen? Wat is je worst case scenario? En als dit zou gebeuren, wat zou je dan willen?
Goede voorbereiding: positief terugkijken
Door je voor te bereiden op een realistische bevalling, is de kans op dat je positief terug kijkt op je bevalling zo veel groter. En bij het voorbereiden op je realistische bevalling, ondersteunt een doula.
Zij biedt je kennis aan en gaat met jou op onderzoek uit wat jij nodig hebt. Door elkaar goed te leren kennen, ontstaat er vertrouwen. Tijdens de bevalling is en blijft je doula bij je. Ze is er voor jou en je partner. Bevallen doe je niet even, dus de voorbereiding doe je ook niet even. Dit kost tijd en aandacht. En een doula heeft deze tijd en aandacht.
Die doula: dat ben ik
Een doula met de juiste informatie en kennis, weet waar haar verantwoordelijkheid ligt en waar deze ophoudt, die samenwerkt met medische zorgverleners om te zorgen dat er een zo sterk mogelijk geboorteteam klaarstaat, die jou de tijd en aandacht kan geven die jij nodig hebt, die geen eigen agenda heeft tijdens jouw bevalling: dat is hoe ik een doula wil zijn en ben.
Wil je meer weten over een doula of wat ik voor je kan betekenen?
